O szewcu, który wiersze pisał

Autor: Agata Wons-Wiecha

Bodźcem do napisania poniższego artykułu była przypadająca przed dwoma laty setna rocznica urodzin mojego pradziadka – Konstantina Matziola. Gdy zaczęłam intensywniej zajmować się historią jego życia, okazało się, że ten na pozór prosty i skromny szewc był nader interesującym człowiekiem z fascynującą osobowością. Był człowiekiem postępowym, twardo stąpającym po ziemi, a jednocześnie wrażliwym poetą i miłośnikiem literatury.

Konstantin Matziol urodził się 18 lutego 1905 r. w Zwozie (gmina Dobrodzień). Rodzice Konstantina, Michael i Maria z domu Brzezina, mieli w Zwozie małe gospodarstwo rolne. Rodzina była liczna, z trzynaściorga dzieci pozostało tylko pięcioro. Michael Matziol był w latach 1882–1914 wójtem w Zwozie. Był wielce oddany swemu urzędowi. Dla swych dzieci nie miał zbyt wiele czasu, wychowywał je surowo. W roku 1914 rodzina Matziolów sprzedała gospodarstwo i przeprowadziła się do Dobrodzienia. Niedługo potem Michael Matziol zmarł.

W Dobrodzieniu Konstantin uczęszczał do Katolickiej Szkoły Podstawowej (Katholische Grundschule). Był bardzo zdolnym i pracowitym uczniem. W 1918 r. ukończył szkołę podstawową, lecz na dalszą naukę brakowało pieniędzy. Maria Matziol od czterech lat sama musiała utrzymać rodzinę, dlatego Konstantin musiał szybko zdobyć jakiś zawód. W lutym 1919 r. trafił więc do zakładu szewca Alberta Adamskiego w Dobrodzieniu. Tam wyuczył się zawodu szewca i pracował jako czeladnik do 31 lipca1924 r. Konstantin opuścił miejsce pracy na własne życzenie i jako dziewiętnastolatek udał się w 1925 r. do Rosswein w Saksonii. W szybko rozwijającym się okręgu przemysłowym mieściło się wiele fabryk obuwia. Tam przez trzy lata uczył się w firmie Otto Pötsch&Co. jako cholewkarz. W tym małym miasteczku między Dreznem a Lipskiem spędził swoje młode lata. Właśnie tam rozpoczęła się jego przygoda z poezją. Z tego okresu pochodzi rękopis „Aus der Jugendzeit. Erinnerungen für die nachdenkenden Stunden” (Z czasów młodości. Godziny wspomnień i rozmyślań), który zawiera kilkadziesiąt wierszy przypominających utwory niemieckich romantyków. Niektóre z nich dedykowane są wielkiej miłości Konstantina – Anette Fröhlich, którą spotkał w Rosswein.

W roku 1929 Konstantin Matziol wrócił do Dobrodzienia z opinią dobrego i uczciwego szewca. W tym samym roku, 8 lipca, poślubił Marię Otrzonsek, której podarował tomik wybranych wierszy napisanych w Rosswein. Po ślubie młodzi przeprowadzili się do Zębowic, gdzie Konstantin otworzył swój zakład szewski. Nie tylko naprawiał, ale także szył buty na miarę, a potrzebne materiały i urządzenia zamawiał w różnych firmach na terenie całej Europy. Cały czas modernizował swój zakład, interesowały go wszelkie nowości technologiczne. O jego nowoczesnym zakładzie pisano nawet w „Rosenberger Heimatkalender”. Przez lata prenumerował fachowe czasopismo przeznaczone dla szewców „Die Schuhreparatur”, wydawane w Berlinie.

Swój wolny czas poświęcał poezji, bardzo dużo czytał oraz zbierał ksiązki. Do dziś zachowała jego bogata biblioteczka.

Zbliżał się wybuch drugiej wojny światowej, rosły nastroje nacjonalistyczne i faszystowskie. Zmieniano nazwy miejscowości i tak Zembowitz (obecnie Zębowice) przemianowano na Föhrendorf. Do zmiany nazwisk zmuszano także ludzi. Rodzina Matziola musiała zmienić nazwisko na Metzner. Konstantin nie zgadzał się z nową ideologią. W sierpniu 1940 r. ktoś doniósł, że Konstantin wypowiada się niepochlebnie o władzy oraz słucha zabronionych radiostacji. Jeden z czeladników potwierdził ten fakt i Konstantin został zabrany na posterunek gestapo w Oleśnie. Co się z nim w tym czasie działo, pozostało tajemnicą. Po tygodniu przywieziono go w trumnie, której rodzina nie mogła otworzyć. Na akcie zgonu widniała data 8 sierpnia 1940 roku. Po śmierci Konstantina jego żona Maria prowadziła zakład aż do końca 1944 roku.

W liryce Konstantina Matziola nie trudno doszukać się wpływów niemieckich romantyków, przede wszystkim Josepha von Eichendorffa. Owa tradycja romantyczna szczególnie widoczna jest wierszach, które autor zawarł w tomiku „Aus der Jugendzeit”. Poezja Matziola charakteryzuje się melodyjną prostotą, w której odzwierciedlone zostało piękno natury. Poeta podejmował typowo romantyczne motywy, takie jak: miłość i tęsknota, pobożność i śmierć, motyw nocy i tajemniczości. Tematem przewodnim utworów Matziola jest natura, piękno krajobrazu i rodzinnych stron. Pełne liryzmu opisy przyrody nie są jedynie powierzchownym odzwierciedleniem natury. Kryją w sobie głębszy sens, często zestawione są z tematem pożegnań i śmierci. Cechą charakterystyczną poezji Konstantina Matziola jest świadomie stosowana prostota formy, która jest wyrazem ogromnej wrażliwości autora na otaczający go świat.

Swoich utworów nigdy nie wydał.

Konstantin Matziol

Zakład szewski Matziola